Άγιος Βασίλειος ο Μέγας
Βίος και Πολιτεία του Αγίου Βασιλείου του Μεγάλου Ο
Άγιος Βασίλειος, γεννημένος το 330μ.Χ. στη Νεοκαισάρεια του Πόντου από
γονείς ευγενείς με δυνατό χριστιανικό φρόνημα, έμελλε να γίνει Μέγας
πνευματικός διδάσκαλος και κορυφαίος θεολόγος και Πατέρας της Εκκλησίας,
αφού η χριστιανική του ανατροφή και η πνευματική του πορεία τον
οδήγησαν στην Θεία θεωρεία του Αγίου Ευαγγελίου, και στην αυστηρή
ασκητική ζωή, παράλληλα με το ποιμαντικό, παιδαγωγικό και φιλανθρωπικό
του έργο.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ.
Ενας νέος χώρος στο διαδίκτυο που θα ασχοληθεί με την μουσική, το θέατρο,το καλό βιβλίο, δηλαδή ότι έχει σχέση με τον Πολιτισμό!
Τρίτη 1 Ιανουαρίου 2013
Το έθιμο της βασιλόπιτας και άλλα πρωτοχρονιάτικα
Στα χρόνια του Ιουλιανού του Παραβάτη, όταν το Βυζάντιο κήρυξε τον πόλεμο στην Περσία, ο Ιουλιανός πέρασε με τον στρατό του από την Καισαρεία. Τότε διέταξε να φορολογήσουν όλη την επαρχία και τα χρήματα αυτά θα τα έπαιρνε επιστρέφοντας για την Κωνσταντινουπολη.
Ετσι, οι κάτοικοι αναγκάσθηκαν να δώσουν ό,τι είχε ο καθένας χρυσαφικά νομίσματα κ.λπ. Όμως ο Ιουλιανός σκοτώθηκε άδοξα σε μια μάχη στον πόλεμο με τους Πέρσες, έτσι δεν ξαναπέρασε ποτέ από την Καισάρεια.
Τότε ο Αγιος Βασίλης έδωσε εντολή και από τα μαζεμένα χρυσαφικά τα μισά να δοθούν στους φτωχούς, ένα μικρό μέρος κράτησε για τις ανάγκες των ιδρυμάτων της Βασιλειάδος , και τα υπόλοιπα τα μοίρασε στους κατοίκους με ένα πρωτότυπο τρόπο: έδωσε εντολή να ζυμώσουν ψωμιά και σε κάθε ψωμί, έβαλε από ένα νόμισμα ή χρυσαφικό μέσα, κατόπιν τα μοίρασε στα σπίτια, έτσι τρώγοντας οι κάτοικοι τα ψωμιά όλο και κάτι έβρισκαν μέσα.
Έτσι, γεννήθηκε το έθιμο της πίτας που ονομάσθηκε βασιλόπιτα.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ.
Ετσι, οι κάτοικοι αναγκάσθηκαν να δώσουν ό,τι είχε ο καθένας χρυσαφικά νομίσματα κ.λπ. Όμως ο Ιουλιανός σκοτώθηκε άδοξα σε μια μάχη στον πόλεμο με τους Πέρσες, έτσι δεν ξαναπέρασε ποτέ από την Καισάρεια.
Τότε ο Αγιος Βασίλης έδωσε εντολή και από τα μαζεμένα χρυσαφικά τα μισά να δοθούν στους φτωχούς, ένα μικρό μέρος κράτησε για τις ανάγκες των ιδρυμάτων της Βασιλειάδος , και τα υπόλοιπα τα μοίρασε στους κατοίκους με ένα πρωτότυπο τρόπο: έδωσε εντολή να ζυμώσουν ψωμιά και σε κάθε ψωμί, έβαλε από ένα νόμισμα ή χρυσαφικό μέσα, κατόπιν τα μοίρασε στα σπίτια, έτσι τρώγοντας οι κάτοικοι τα ψωμιά όλο και κάτι έβρισκαν μέσα.
Έτσι, γεννήθηκε το έθιμο της πίτας που ονομάσθηκε βασιλόπιτα.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ.
ευχές από τον Ταξιδευτή
από όλους εμάς στον "Ταξιδευτή" Καλή Χρονιά!!!
με ένα υπέροχο κινέζικο μύθο!
Κάποτε ένας μαθητής ρώτησε τον δάσκαλο του:
«Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στον Παράδεισο και στην Κόλαση;»
Κάποτε ένας μαθητής ρώτησε τον δάσκαλο του:
«Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στον Παράδεισο και στην Κόλαση;»
Ο δάσκαλος του απάντησε: «Πολύ μικρή, ωστόσο έχει μεγάλες συνέπειες.
Έλα θα σου δείξω την Κόλαση»...
Μπήκαν σε ένα δωμάτιο, όπου μια ομάδα ανθρώπων καθόταν γύρω
από μια τεράστια χύτρα γεμάτη ρύζι.
Όλοι όμως έμοιαζαν απελπιστικά πεινασμένοι.
Ο καθένας είχε από ένα παράξενο κουτάλι που το κρατούσε
από την άκρη με προσοχή κι έφτανε ως τη χύτρα, κάθε κουτάλι,
όμως, είχε τόσο μακρύ χερούλι που δεν μπορούσαν να το φέρουν στο στόμα του.
Η πείνα και η ταλαιπωρία ήταν φοβερή.
-«Έλα» είπε μετά ο δάσκαλος. «Τώρα θα σε πάω στον Παράδεισο».
Μπήκαν σε ένα άλλο δωμάτιο, πανομοιότυπο με το πρώτο,
υπήρχε η ίδια χύτρα ρυζιού, οι ίδιοι άνθρωποι και τα ίδια περίεργα κουτάλια.
Εκεί όμως όλοι έμοιαζαν πραγματικά ευτυχισμένοι.
-«Δεν καταλαβαίνω» είπε ο μαθητής.
«Γιατί εδώ είναι όλοι ευτυχισμένοι, ενώ στο άλλο δωμάτιο είναι τόσο δυστυχισμένοι,
τη στιγμή που όλα είναι ίδια και πανομοιότυπα;»
Ο δάσκαλος χαμογέλασε και απάντησε:
«Εδώ έμαθαν να ταΐζουν ο ένας τον άλλον».
Ευχές από το Μουσικό Χωριό! Mε δύο καινούργια φιλμάκια!
βαλαωρίτου 4 // 8ος όροφος // θεσσαλονίκη
www.music-village.gr/avgo
avgo@music-village.gr
ΜΟΥΣΙΚΟ ΧΩΡΙΟ Διεθνής μουσική κοινότητα
www.music-village.gr
www.facebook.com/musicvillage
Το Μουσικό Χωριό και το ΑΒΓΟ εύχεται καλές γιορτές! Και καθώς το γέρικο, κάποτε μοχθηρό αλλά σίγουρα γεμάτο μηνύματα 2012 μας γυρνάει την πλάτη για πάντα, να ευχηθούμε καλή δύναμη και βούληση, εγρήγορση και στοχασμό επάνω στη νέα εποχή που έρχεται για όλους τους ανθρώπους!
Αντί άλλων ευχών, μοιραζόμαστε μαζί σας δύο ολόφρεσκα video που ξαναζωντανεύουν πολλές από τις δράσεις του περασμένου καλοκαιριού:
EΔΩ το video που ετοίμασε η ομάδα εργασίας του Μουσικού Χωριού με ένα μουσικό κολάζ 40 λεπτών απ΄όπου δε λείπει κανένας!
ΕΔΩ το video που ετοίμασε η ομάδα της fractal productions και της dangerous productions για να αποτυπωθεί το σημαντικότερο γεγονός του του Μουσικού Χωριού 2012, η συλλογική παραγωγή του έργου «Αφροδίτη και Άδωνις» του John Blow, μέσα από την ματιά του Ανδρέα Λινού. Το video ξεκινάει με την πατινάδα που οδήγησε το κοινό στην καρδιά του δάσους. Συνεχίζεται με μερικά στιγμιότυπα από την παράσταση και ολοκληρώνεται με το making-of του έργου όπου ο Ανδρέας Λινός παρουσιάζει τα σκηνικά.
Η ομάδα εργασίας του Μ.Χ.
www.music-village.gr/avgo
avgo@music-village.gr
ΜΟΥΣΙΚΟ ΧΩΡΙΟ Διεθνής μουσική κοινότητα
www.music-village.gr
www.facebook.com/musicvillage
Το Μουσικό Χωριό και το ΑΒΓΟ εύχεται καλές γιορτές! Και καθώς το γέρικο, κάποτε μοχθηρό αλλά σίγουρα γεμάτο μηνύματα 2012 μας γυρνάει την πλάτη για πάντα, να ευχηθούμε καλή δύναμη και βούληση, εγρήγορση και στοχασμό επάνω στη νέα εποχή που έρχεται για όλους τους ανθρώπους!
Αντί άλλων ευχών, μοιραζόμαστε μαζί σας δύο ολόφρεσκα video που ξαναζωντανεύουν πολλές από τις δράσεις του περασμένου καλοκαιριού:
EΔΩ το video που ετοίμασε η ομάδα εργασίας του Μουσικού Χωριού με ένα μουσικό κολάζ 40 λεπτών απ΄όπου δε λείπει κανένας!
ΕΔΩ το video που ετοίμασε η ομάδα της fractal productions και της dangerous productions για να αποτυπωθεί το σημαντικότερο γεγονός του του Μουσικού Χωριού 2012, η συλλογική παραγωγή του έργου «Αφροδίτη και Άδωνις» του John Blow, μέσα από την ματιά του Ανδρέα Λινού. Το video ξεκινάει με την πατινάδα που οδήγησε το κοινό στην καρδιά του δάσους. Συνεχίζεται με μερικά στιγμιότυπα από την παράσταση και ολοκληρώνεται με το making-of του έργου όπου ο Ανδρέας Λινός παρουσιάζει τα σκηνικά.
Η ομάδα εργασίας του Μ.Χ.
Γυμνή Συμφωνία στο Χώρο Τέχνης SourliBoom
Γυμνή συμφωνία
Στο Χώρο Τέχνης SourliBoom
Ο Δημήτρης Κυρατσούδης και η Κωνσταντίνα Κομμάτα παρουσιάζουν το έργο “Γυμνή Συμφωνία’’.
Μια απαγωγή με απρόσμενο τέλος και η κρίση ενός ταλαιπωρημένου μυαλού που έρχεται να λυτρωθεί μέσα από το τελευταίο θύμα του. Τα δύο πρόσωπα του έργου ο Daniel και η Victoria σε μια σχέση θύτη και θύματος καταλήγουν σε μια γυμνή συμφωνία. Ένα έργο πιο επίκαιρο από ποτέ, καθρέφτης μιας λαβωμένης κοινωνίας.
Ταυτότητα της παράστασης
Σκηνοθετική επιμέλεια: Δημήτρης Κυρατσούδης, Κωνσταντίνα Κομμάτα Σκηνικά-Κοστούμια: Κατερίνα Λιόλιου Παίζουν: Δημήτρης Κυρατσούδης, Κωνσταντίνα Κομμάτα
Video trailer της παράστασης: Αλέξανδρος Πανταζούδης
Φωτογραφίες: Chris Tourlakis Αφίσα: Chris Tourlakis
Info
Πρεμιέρα: 4 Ιανουαρίου 2013
Διάρκεια παραστάσεων: 4-20 Ιανουαρίου 2013
Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Παρασκευή, Σάββατο & Κυριακή στις 21:15
Χώρος: Χώρος Τέχνης SourLiBoom, Κ.Κρυστάλλη 4 , 4ος όροφος (Πλ. Αντιγονιδών)
Διάρκεια παράστασης: 60 λεπτά, χωρίς διάλειμμα
Εισιτήρια: Γενική είσοδος 8 ευρώ, Άνεργοι, ατέλειες δραματικών σχολών 5 ευρώ
Πληροφορίες – κρατήσεις:
Τηλέφωνο: 2314011584
Κινητό: 6942683550
E-mail: jimkyra@yahoo.com
sourliboom@live.com
Site: www.sourliboom.com
Σύνδεσμοι:
Facebook Group: www.facebook.com/groups/379198468841608
Facebook Event: www.facebook.com/events/112895255545638
Στο Χώρο Τέχνης SourliBoom
Ο Δημήτρης Κυρατσούδης και η Κωνσταντίνα Κομμάτα παρουσιάζουν το έργο “Γυμνή Συμφωνία’’.
Μια απαγωγή με απρόσμενο τέλος και η κρίση ενός ταλαιπωρημένου μυαλού που έρχεται να λυτρωθεί μέσα από το τελευταίο θύμα του. Τα δύο πρόσωπα του έργου ο Daniel και η Victoria σε μια σχέση θύτη και θύματος καταλήγουν σε μια γυμνή συμφωνία. Ένα έργο πιο επίκαιρο από ποτέ, καθρέφτης μιας λαβωμένης κοινωνίας.
Ταυτότητα της παράστασης
Σκηνοθετική επιμέλεια: Δημήτρης Κυρατσούδης, Κωνσταντίνα Κομμάτα Σκηνικά-Κοστούμια: Κατερίνα Λιόλιου Παίζουν: Δημήτρης Κυρατσούδης, Κωνσταντίνα Κομμάτα
Video trailer της παράστασης: Αλέξανδρος Πανταζούδης
Φωτογραφίες: Chris Tourlakis Αφίσα: Chris Tourlakis
Info
Πρεμιέρα: 4 Ιανουαρίου 2013
Διάρκεια παραστάσεων: 4-20 Ιανουαρίου 2013
Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Παρασκευή, Σάββατο & Κυριακή στις 21:15
Χώρος: Χώρος Τέχνης SourLiBoom, Κ.Κρυστάλλη 4 , 4ος όροφος (Πλ. Αντιγονιδών)
Διάρκεια παράστασης: 60 λεπτά, χωρίς διάλειμμα
Εισιτήρια: Γενική είσοδος 8 ευρώ, Άνεργοι, ατέλειες δραματικών σχολών 5 ευρώ
Πληροφορίες – κρατήσεις:
Τηλέφωνο: 2314011584
Κινητό: 6942683550
E-mail: jimkyra@yahoo.com
sourliboom@live.com
Site: www.sourliboom.com
Σύνδεσμοι:
Facebook Group: www.facebook.com/groups/379198468841608
Facebook Event: www.facebook.com/events/112895255545638
Ο «ΓΕΝΑΡΗΣ» ΣΤΗΝ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ ΜΑΣ
ΗΡΘΕ ΤΟ 2013
Μας το έφερε ο Ιανουάριος, ο επιλεγόμενος και «Γενάρης».
Πάμε λοιπόν μέσα από την Λαογραφία μας να γνωρίσουμε τον πρώτο μήνα του έτους!
Ο Γενάρης, είναι ο πρώτος μήνας του ημερολογίου μας, και πήρε το όνομα του (Ιανουάριος) από τον ρωμαϊκό Θεό Ιανό.
Ο Ιανός ήταν θεός της αρχής και του τέλους, της μετάβασης από μια κατάσταση σε άλλη.
Οι παραδόσεις μας αναφέρουν, ότι ο Γενάρης ονομάζεται έτσι, επειδή «γεννά η μέρα, και τα αρνιά».
Μετά το χειμερινό ηλιοστάσιο, το σκοτάδι αρχίζει να υποχωρεί. Το φως κερδίζει τη μάχη. Φως σημαίνει ζωή πάνω στον πλανήτη, χαρά, ελπίδα, και γενικότερα σημαίνει το καλό στη ζωή μας.
Το διάστημα που μεσολαβεί από τα Χριστούγεννα μέχρι τα φώτα, αναφέρεται στο λαϊκό εορτολόγιο ως «δωδεκαήμερο», και θεωρείται πολύ επικίνδυνη εποχή!
Τις νύχτες, που είναι και οι μεγαλύτερες νύχτες του χρόνου, κυκλοφορούν πάνω στη γη οι καλικάτζαροι, δαιμόνια του σκότους, που αφήσαν για λίγο την κατοικία τους στα έγκατα της γης και ανεβήκαν στην επιφάνεια για να πειράξουν τους ανθρώπους.
Οι άνθρωποι προσπαθούν να τους απομακρυνουν με διάφορα μέσα: με τη φωτιά, που την αφήνουν να καίει όλη νύχτα στο τζάκι, του σπιτιού, με ένα βοτάνι που έχει έντονη μυρωδιά και που το λένε «απήγανο», και φυσικά με το σημείο του σταυρού που διώχνει κάθε κακό.
Προσπαθούν επίσης να καλοπιάσουν ρίχνοντας τους λουκάνικα και ξεροτήγανα στα κεραμίδια για να φάνε.
Τα δαιμόνια αυτά εξαφανίζονται τα Θεοφάνια, γιατί τα κυνηγά ο παπάς με την «αγιαστούρα» του.
Κανένα κακό δεν μπορεί να αντισταθεί στον Μεγάλο Αγιασμό, που όλα τα εξαγνίζει!
Φεύγουν λοιπόν και οι καλικάντζαροι φωνάζοντας: «Φεύγετε να φεύγουμε
Κι ερχετ’ ο ζουρλοπαπας
Με την αγιαστούρα του
Και με την βρεχτούρα του.
Τα κακάβια στο κεφάλι,
Τα παιδιά στην αμασχάλη,
Φιου, και γίναμε καπνός»!
Τα λαϊκά έθιμα που εντοπίζονται στην περίοδο του Δωδεκαημέρου, και κυρίως στα τρία μεγάλα σημεία της, Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, και Φώτα, εκφράζουν την έννοια του τέλους και της αρχής, δηλώνουν την αγωνία που κατέχει τον άνθρωπο, μπρος το τέλος μιας περιόδου της ζωης του, και την αρχή μιας άλλης.
Τα έθιμα της Πρωτοχρονιάς, τα διακρίνουμε σε δυο κατηγορίες.
Αυτά που συνδέονται με την έννοια του τέλους, και αυτά που συνδέονται με την έννοια της αρχής..
Ας δούμε τι εννοούμε με την «αρχή»!
Μπροστά σε μια καινούργια αρχή, που είναι και η νέα χρονιά, και ο μήνας της, ο Γενάρης, εκείνο που προσπαθούμε όλοι οι άνθρωποι να εξασφαλίσουμε, είναι η ευτυχία μας.
Για όλους εμάς σήμερα που ζούμε σε έναν πολυσύνθετο κόσμο, όπου κανένας δεν ξέρει τι είναι η που ανήκει ακριβώς, το τι είναι ευτυχία, είναι δύσκολο να καθοριστεί.
Για τον αγρότη όμως, της προβιομηχανικής εποχής, τα πράγματα ήταν πολύ απλά.
Ευτυχία, ήταν η καλή σοδειά, που θα τον γλύτωνε από την πείνα, η καλή υγεία, και η καλή καρδιά.
Αυτή άλλωστε ήταν και η συνηθισμένη ευχή της πρωτοχρονιάς.
«ΓΕΡΟΣΥΝΗ, ΚΑΛΟΣΥΝΗ, ΚΑΙ ΠΟΛΛΑ ΜΠΕΡΕΚΕΤΙΑ».
Τα Ελληνικά έθιμα του δωδεκαημέρου, έχουν τα περισσότερα την καταγωγή τους στις ρωμαϊκές γιορτές αυτής της περιόδου, οι οποίες είχαν ενσωματώσει πολλά από τα στοιχεία της Αρχαίας Ελληνικής λατρείας, αλλά και πολλά έθιμα της Ανατολής..
Οι ρωμαϊκές γιορτές που εντοπίζονται στις χειμερινές τροπές του Ήλιου (δηλαδή, τέλη Δεκεμβρίου — αρχές Ιανουαρίου) είναι οι εξής: α) τα Σατούρνια (μεταξύ 17-23 Δεκεμβρίου) ήταν γιορτή προς τιμή του θεού δαίιιπιιΐδ (αντίστοιχου με τον Κρόνο των Ελλήνων), β) το «Γενέθλιο του
Αήττητου Ηλίου»), γ) η Πρώτη των Καλένδων (δηλαδή, η πρώτη Ιανουαρίου), κατά την οποία γινόταν η εγκατάσταση των καινούριων πολιτικών αρχών της Ρώμης, και δ) τα Υοΐα Ριιβ1ίθ3. (δηλαδή, οι δημόσιες ευχές), στις 3 Ιανουαρίου, οπότε οι ύπατοι ορκίζονταν στο λαό να φυλάξουν τους νόμους και να κυβερνήσουν δίκαια. Η χριστιανική εκκλησία πήρε από την αρχή, όπως ήταν φυσικό, έντονα εχθρική στάση απέναντι στις ειδωλολατρικές αυτές γιορτές. Επειδή όμως είδε ότι τα έθιμα που ήταν συνδεμένα μαζί-τους — όπως λ.χ. οι μεταμφιέσεις, τα τυχερά παιχνίδια, η εκλογή βασιλιά των Σατουρναλίων, οι μαντικές ενέργειες και η κάθε λογής ασυδοσία— ήταν βαθιά ριζωμένα στη ζωή του λαού, ο οποίος δεν ήταν καθόλου διατεθειμένος να τα αποχωριστεί, έκανε τότε το μεγάλο ιστορικό συμβιβασμό-της: τοποθέτησε στη θέση των ειδωλολατρικών γιορτών τις δικές-της μεγάλες επετείους, τα Χριστούγεννα, τη γιορτή του αγίου Βασιλείου και τα Φώτα. Και επέτρεψε —ή, καλύτερα, ανέχτηκε — να ενσωματωθούν σ' αυτές τα πατροπαράδοτα λαϊκά έθιμα αυτής της περιόδου. Η ίδια μάλιστα η εκκλησία ευνόησε ορισμένες ταυτίσεις, όπως λ.χ. του Μίθρα με το νεογέννητο Χριστό και του βασιλιά των Σατουρναλίων, εφόρου των τυχερών παιχνιδιών, με το Μέγα Βασίλειο (μέσα από την παρετυμολογία Βασίλης-βασιλιάς). Έτσι, στα νεοελληνικά λαϊκά έθιμα, ο αϊ- Βασίλης, σεπτός ιεράρχης της εκκλησίας, έχει αποχτήσει και μιαν άλλη παράξενη ιδιότητα, να φανερώνει στους ανθρώπους την τύχη-τους: απόδειξη το φλουρί της βασιλόπιτας, αλλά και ένα σωρό άλλες μαντικές πράξεις που εντοπίζονται τη μέρα της γιορτής-του και ποικίλλουν από τόπο σε τόπο. Στην Κύπρο λ.χ. το βράδυ της παραμονής του αγίου Βασιλείου παίρνουν κλαδιά ελιάς, κόβουν τα φύλλα-τους και «παίζουν», όπως λένε, «τον αϊ-Βασίλη»,.καθισμένοι μπροστά στη φωτιά. Ρίχνουν, ο ένας μετά τον άλλον, στη φωτιά ένα φύλλο ελιάς και λένε: «αϊ- Βασίλη βασιλιά, που ξούσιάζεις τον τουνιάν, δείξε και φανέρωσε αν μ' αγαπά» (ο τάδε ή η δείνα). Και παρατηρούν τις κινήσεις του φύλλου μέσα στη φωτιά. Ζωηρή κίνηση σημαίνει ζωηρή αγάπη, αδύναμη κίνηση σημαίνει. αδύναμη αγάπη, κάψιμο χωρίς κίνηση, καθόλου αγάπη. Στη Σκύρο μαντεύονται αλλιώς. Το πρωί του αγίου Βασιλείου πάνε στο σταύλο κι αφού βάλουν τα βόδια να πρωτοπατήσουν σε σίδερο, για να είναι σιδερένια όλο το χρόνο, περνάνε ύστερα τη βωδόκλορα (βοϊδοκουλούρα, δηλαδή, που ζυμώνουν επίτηδες για τα βόδια αυτή τη μέρα) απ' το κέρατο του βοδιού. Καθώς τινάζει αυτό το κεφάλι-του, για να ελευθερωθεί, πέφτει η κουλούρα. Ανάλογα με το πώς θα πέσει, μπρούμυτα, ίσια ή όρθια, μαντεύονται αν η σοδειά θάναι καλή για το κριθάρι, το σιτάρι ή το λαθούρι. Έπειτα δίνουν τη μισή κουλούρα να τη φάει το βόδι και την άλλη μισή ο παραγιός ή ο βοσκός.
Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά κι' αρχή του Γεναρίου,
κι αρχή που βγήκεν ο Χριστός στη γη να περπατήσει.
Εβγήκε και χαιρέτησε όλους τους ζευγολάτες
κι ο πρώτος-του χαιρετισμός ήταν άγιος Βασίλης.
— "Άγιε Βασίλη δέσποτα, καλό ζευγάρι κάνεις.
—Με την ευκή-σου, δέσποτα, καλό κ' ευλογημένο.
Στάθηκε και το βλόγησε με το δεξί-του χέρι,
με το δεξί, με το ζερβί, με το μαλαματένιο,
πάλι το ξαναβλόγησε με μαργαριταρένιο.
—Θα σε ρωτήσω, δέσποτα, πόσα πινάκια σπέρνεις;
—Σπέρνω σιτάρι δώδεκα, κριθάρι δέκα πέντε,
μα κείνο το ζηλέψανε περδίκια και λαγούδια,
παίρνω το ντουφεκάκι-μου και πά'να τα σκοτώσω.
Μήτε περδίκια σκότωσα, μήτε λαγούς έπιασα,
μόν' θέρισα κι αλώνισα όλα τ' αποφαγούδια•
και κάνω χίλια μετρητά και χίλια μετρημένα•
κ' εκεί που το μετρούσανε, να κι ο Χριστός κ' επέρνα,
κ' εκεί που στάθηκε ο Χριστός χρυσό δεντρί φυτρώθη,
κ' εκεί που παραστάθηκε χρυσό κυπαρισσάκι,
στη μέση είχε το σταυρό, στην άκρη το Βαγγέλιο,
και στα παρακλωνάρια-του Αγγελοι, Αρχάγγελοι,
και κάτω στη ριζούλα-του μια κρυσταλλένια βρύση,
να κατεβαίνει η πέρδικα να βρέχει τα φτερά-της,
να ραίνει τον αφέντη-μας τον πολυχρονεμένο.
Εσένα πρέπει, αφέντη-μου, δαμασκηνό τραπέζι, όταν ανθεί η δαμασκηνιά ν' ανθεί και το τραπέζι και πάλι ξαναπρέπει-σου στα πευκιά να καθήσεις, να κοσκινίζεις το φλωρί, να πέφτει το λογάρι, και τ' αποσκονίδια-του σκλάβους να τ' αγοράζεις.
Πολλά 'παμε τ' αφέντη-μας, ας πούμε της κυράς-μας. Κυρά ψηλή, κυρά λιγνή, κυρά καμαροφρύδα, πήρες τα ρόδα απ' τη ροδιά, τ' ασπράδι από το χιόνι πήρες και το ματόφρυδο από το χελιδόνι.
Πολλά 'παμε και της κυράς ας πούμε και της κόρης. Κυρά-μ', τη δυχατέρα-σου γραμματικός την θέλει, κι αν είναι και γραμματικός πολλά προικιά γυρεύει, γυρεύει αμπέλια ατρύγητα, χωράφια με τα στάχυα, γυρεύει και τη Βενετία μ' όλα-της τα καράβια, γυρεύει και τον κυρ Βοριά να τα καλαρμενίζει.
Αυτά λοιπόν φίλοι μου είναι μερικά στοιχεία από την Λαογραφία μας, για τον ΓΕΝΑΡΗ, τον πρώτο μήνα της νέας χρονιάς!
ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ ΣΕ ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ!
Μας το έφερε ο Ιανουάριος, ο επιλεγόμενος και «Γενάρης».
Πάμε λοιπόν μέσα από την Λαογραφία μας να γνωρίσουμε τον πρώτο μήνα του έτους!
Ο Γενάρης, είναι ο πρώτος μήνας του ημερολογίου μας, και πήρε το όνομα του (Ιανουάριος) από τον ρωμαϊκό Θεό Ιανό.
Ο Ιανός ήταν θεός της αρχής και του τέλους, της μετάβασης από μια κατάσταση σε άλλη.
Οι παραδόσεις μας αναφέρουν, ότι ο Γενάρης ονομάζεται έτσι, επειδή «γεννά η μέρα, και τα αρνιά».
Μετά το χειμερινό ηλιοστάσιο, το σκοτάδι αρχίζει να υποχωρεί. Το φως κερδίζει τη μάχη. Φως σημαίνει ζωή πάνω στον πλανήτη, χαρά, ελπίδα, και γενικότερα σημαίνει το καλό στη ζωή μας.
Το διάστημα που μεσολαβεί από τα Χριστούγεννα μέχρι τα φώτα, αναφέρεται στο λαϊκό εορτολόγιο ως «δωδεκαήμερο», και θεωρείται πολύ επικίνδυνη εποχή!
Τις νύχτες, που είναι και οι μεγαλύτερες νύχτες του χρόνου, κυκλοφορούν πάνω στη γη οι καλικάτζαροι, δαιμόνια του σκότους, που αφήσαν για λίγο την κατοικία τους στα έγκατα της γης και ανεβήκαν στην επιφάνεια για να πειράξουν τους ανθρώπους.
Οι άνθρωποι προσπαθούν να τους απομακρυνουν με διάφορα μέσα: με τη φωτιά, που την αφήνουν να καίει όλη νύχτα στο τζάκι, του σπιτιού, με ένα βοτάνι που έχει έντονη μυρωδιά και που το λένε «απήγανο», και φυσικά με το σημείο του σταυρού που διώχνει κάθε κακό.
Προσπαθούν επίσης να καλοπιάσουν ρίχνοντας τους λουκάνικα και ξεροτήγανα στα κεραμίδια για να φάνε.
Τα δαιμόνια αυτά εξαφανίζονται τα Θεοφάνια, γιατί τα κυνηγά ο παπάς με την «αγιαστούρα» του.
Κανένα κακό δεν μπορεί να αντισταθεί στον Μεγάλο Αγιασμό, που όλα τα εξαγνίζει!
Φεύγουν λοιπόν και οι καλικάντζαροι φωνάζοντας: «Φεύγετε να φεύγουμε
Κι ερχετ’ ο ζουρλοπαπας
Με την αγιαστούρα του
Και με την βρεχτούρα του.
Τα κακάβια στο κεφάλι,
Τα παιδιά στην αμασχάλη,
Φιου, και γίναμε καπνός»!
Τα λαϊκά έθιμα που εντοπίζονται στην περίοδο του Δωδεκαημέρου, και κυρίως στα τρία μεγάλα σημεία της, Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, και Φώτα, εκφράζουν την έννοια του τέλους και της αρχής, δηλώνουν την αγωνία που κατέχει τον άνθρωπο, μπρος το τέλος μιας περιόδου της ζωης του, και την αρχή μιας άλλης.
Τα έθιμα της Πρωτοχρονιάς, τα διακρίνουμε σε δυο κατηγορίες.
Αυτά που συνδέονται με την έννοια του τέλους, και αυτά που συνδέονται με την έννοια της αρχής..
Ας δούμε τι εννοούμε με την «αρχή»!
Μπροστά σε μια καινούργια αρχή, που είναι και η νέα χρονιά, και ο μήνας της, ο Γενάρης, εκείνο που προσπαθούμε όλοι οι άνθρωποι να εξασφαλίσουμε, είναι η ευτυχία μας.
Για όλους εμάς σήμερα που ζούμε σε έναν πολυσύνθετο κόσμο, όπου κανένας δεν ξέρει τι είναι η που ανήκει ακριβώς, το τι είναι ευτυχία, είναι δύσκολο να καθοριστεί.
Για τον αγρότη όμως, της προβιομηχανικής εποχής, τα πράγματα ήταν πολύ απλά.
Ευτυχία, ήταν η καλή σοδειά, που θα τον γλύτωνε από την πείνα, η καλή υγεία, και η καλή καρδιά.
Αυτή άλλωστε ήταν και η συνηθισμένη ευχή της πρωτοχρονιάς.
«ΓΕΡΟΣΥΝΗ, ΚΑΛΟΣΥΝΗ, ΚΑΙ ΠΟΛΛΑ ΜΠΕΡΕΚΕΤΙΑ».
Τα Ελληνικά έθιμα του δωδεκαημέρου, έχουν τα περισσότερα την καταγωγή τους στις ρωμαϊκές γιορτές αυτής της περιόδου, οι οποίες είχαν ενσωματώσει πολλά από τα στοιχεία της Αρχαίας Ελληνικής λατρείας, αλλά και πολλά έθιμα της Ανατολής..
Οι ρωμαϊκές γιορτές που εντοπίζονται στις χειμερινές τροπές του Ήλιου (δηλαδή, τέλη Δεκεμβρίου — αρχές Ιανουαρίου) είναι οι εξής: α) τα Σατούρνια (μεταξύ 17-23 Δεκεμβρίου) ήταν γιορτή προς τιμή του θεού δαίιιπιιΐδ (αντίστοιχου με τον Κρόνο των Ελλήνων), β) το «Γενέθλιο του
Αήττητου Ηλίου»), γ) η Πρώτη των Καλένδων (δηλαδή, η πρώτη Ιανουαρίου), κατά την οποία γινόταν η εγκατάσταση των καινούριων πολιτικών αρχών της Ρώμης, και δ) τα Υοΐα Ριιβ1ίθ3. (δηλαδή, οι δημόσιες ευχές), στις 3 Ιανουαρίου, οπότε οι ύπατοι ορκίζονταν στο λαό να φυλάξουν τους νόμους και να κυβερνήσουν δίκαια. Η χριστιανική εκκλησία πήρε από την αρχή, όπως ήταν φυσικό, έντονα εχθρική στάση απέναντι στις ειδωλολατρικές αυτές γιορτές. Επειδή όμως είδε ότι τα έθιμα που ήταν συνδεμένα μαζί-τους — όπως λ.χ. οι μεταμφιέσεις, τα τυχερά παιχνίδια, η εκλογή βασιλιά των Σατουρναλίων, οι μαντικές ενέργειες και η κάθε λογής ασυδοσία— ήταν βαθιά ριζωμένα στη ζωή του λαού, ο οποίος δεν ήταν καθόλου διατεθειμένος να τα αποχωριστεί, έκανε τότε το μεγάλο ιστορικό συμβιβασμό-της: τοποθέτησε στη θέση των ειδωλολατρικών γιορτών τις δικές-της μεγάλες επετείους, τα Χριστούγεννα, τη γιορτή του αγίου Βασιλείου και τα Φώτα. Και επέτρεψε —ή, καλύτερα, ανέχτηκε — να ενσωματωθούν σ' αυτές τα πατροπαράδοτα λαϊκά έθιμα αυτής της περιόδου. Η ίδια μάλιστα η εκκλησία ευνόησε ορισμένες ταυτίσεις, όπως λ.χ. του Μίθρα με το νεογέννητο Χριστό και του βασιλιά των Σατουρναλίων, εφόρου των τυχερών παιχνιδιών, με το Μέγα Βασίλειο (μέσα από την παρετυμολογία Βασίλης-βασιλιάς). Έτσι, στα νεοελληνικά λαϊκά έθιμα, ο αϊ- Βασίλης, σεπτός ιεράρχης της εκκλησίας, έχει αποχτήσει και μιαν άλλη παράξενη ιδιότητα, να φανερώνει στους ανθρώπους την τύχη-τους: απόδειξη το φλουρί της βασιλόπιτας, αλλά και ένα σωρό άλλες μαντικές πράξεις που εντοπίζονται τη μέρα της γιορτής-του και ποικίλλουν από τόπο σε τόπο. Στην Κύπρο λ.χ. το βράδυ της παραμονής του αγίου Βασιλείου παίρνουν κλαδιά ελιάς, κόβουν τα φύλλα-τους και «παίζουν», όπως λένε, «τον αϊ-Βασίλη»,.καθισμένοι μπροστά στη φωτιά. Ρίχνουν, ο ένας μετά τον άλλον, στη φωτιά ένα φύλλο ελιάς και λένε: «αϊ- Βασίλη βασιλιά, που ξούσιάζεις τον τουνιάν, δείξε και φανέρωσε αν μ' αγαπά» (ο τάδε ή η δείνα). Και παρατηρούν τις κινήσεις του φύλλου μέσα στη φωτιά. Ζωηρή κίνηση σημαίνει ζωηρή αγάπη, αδύναμη κίνηση σημαίνει. αδύναμη αγάπη, κάψιμο χωρίς κίνηση, καθόλου αγάπη. Στη Σκύρο μαντεύονται αλλιώς. Το πρωί του αγίου Βασιλείου πάνε στο σταύλο κι αφού βάλουν τα βόδια να πρωτοπατήσουν σε σίδερο, για να είναι σιδερένια όλο το χρόνο, περνάνε ύστερα τη βωδόκλορα (βοϊδοκουλούρα, δηλαδή, που ζυμώνουν επίτηδες για τα βόδια αυτή τη μέρα) απ' το κέρατο του βοδιού. Καθώς τινάζει αυτό το κεφάλι-του, για να ελευθερωθεί, πέφτει η κουλούρα. Ανάλογα με το πώς θα πέσει, μπρούμυτα, ίσια ή όρθια, μαντεύονται αν η σοδειά θάναι καλή για το κριθάρι, το σιτάρι ή το λαθούρι. Έπειτα δίνουν τη μισή κουλούρα να τη φάει το βόδι και την άλλη μισή ο παραγιός ή ο βοσκός.
Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά κι' αρχή του Γεναρίου,
κι αρχή που βγήκεν ο Χριστός στη γη να περπατήσει.
Εβγήκε και χαιρέτησε όλους τους ζευγολάτες
κι ο πρώτος-του χαιρετισμός ήταν άγιος Βασίλης.
— "Άγιε Βασίλη δέσποτα, καλό ζευγάρι κάνεις.
—Με την ευκή-σου, δέσποτα, καλό κ' ευλογημένο.
Στάθηκε και το βλόγησε με το δεξί-του χέρι,
με το δεξί, με το ζερβί, με το μαλαματένιο,
πάλι το ξαναβλόγησε με μαργαριταρένιο.
—Θα σε ρωτήσω, δέσποτα, πόσα πινάκια σπέρνεις;
—Σπέρνω σιτάρι δώδεκα, κριθάρι δέκα πέντε,
μα κείνο το ζηλέψανε περδίκια και λαγούδια,
παίρνω το ντουφεκάκι-μου και πά'να τα σκοτώσω.
Μήτε περδίκια σκότωσα, μήτε λαγούς έπιασα,
μόν' θέρισα κι αλώνισα όλα τ' αποφαγούδια•
και κάνω χίλια μετρητά και χίλια μετρημένα•
κ' εκεί που το μετρούσανε, να κι ο Χριστός κ' επέρνα,
κ' εκεί που στάθηκε ο Χριστός χρυσό δεντρί φυτρώθη,
κ' εκεί που παραστάθηκε χρυσό κυπαρισσάκι,
στη μέση είχε το σταυρό, στην άκρη το Βαγγέλιο,
και στα παρακλωνάρια-του Αγγελοι, Αρχάγγελοι,
και κάτω στη ριζούλα-του μια κρυσταλλένια βρύση,
να κατεβαίνει η πέρδικα να βρέχει τα φτερά-της,
να ραίνει τον αφέντη-μας τον πολυχρονεμένο.
Εσένα πρέπει, αφέντη-μου, δαμασκηνό τραπέζι, όταν ανθεί η δαμασκηνιά ν' ανθεί και το τραπέζι και πάλι ξαναπρέπει-σου στα πευκιά να καθήσεις, να κοσκινίζεις το φλωρί, να πέφτει το λογάρι, και τ' αποσκονίδια-του σκλάβους να τ' αγοράζεις.
Πολλά 'παμε τ' αφέντη-μας, ας πούμε της κυράς-μας. Κυρά ψηλή, κυρά λιγνή, κυρά καμαροφρύδα, πήρες τα ρόδα απ' τη ροδιά, τ' ασπράδι από το χιόνι πήρες και το ματόφρυδο από το χελιδόνι.
Πολλά 'παμε και της κυράς ας πούμε και της κόρης. Κυρά-μ', τη δυχατέρα-σου γραμματικός την θέλει, κι αν είναι και γραμματικός πολλά προικιά γυρεύει, γυρεύει αμπέλια ατρύγητα, χωράφια με τα στάχυα, γυρεύει και τη Βενετία μ' όλα-της τα καράβια, γυρεύει και τον κυρ Βοριά να τα καλαρμενίζει.
Αυτά λοιπόν φίλοι μου είναι μερικά στοιχεία από την Λαογραφία μας, για τον ΓΕΝΑΡΗ, τον πρώτο μήνα της νέας χρονιάς!
ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ ΣΕ ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ!
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)